نمودار x بار r برای کنترل زیر گروه هایی که دارای مغادیر متعدد زیاد هستند مورد استفاده قرار می گیرد.
در این نمودار مقدار x مقدار میانگین یا اصلی یا صحت بوده است
این مقدار از جمع نمودن میانگین هر زیر گروه با مابقی زیر گروه ها و تقسیم آن بر تعداد کلیه زیر گروه ها بدست می آید.
همچنین مقدار r که به معنی رنج یا گستره است در هر زیر گروه از تفریق بزرگترین عدد از کوچک ترین عدد به دست می آید.
دست آخر میانگین هر کدام از رنج های بدست آمده از زیر گروه ها بایکدیگر جمع و بر تعداد کل آن ها تقسیم می شود.
از مقدار r پراکندگی یا دقت فرآینده بدست می آید.
برای آشنایی با نمودار های کنترلی مقاله آشنایی با نمودار های کنترلی قسمت یک و قسمت دوم را مطالعه کنید.
مقدار x بار هر زیر گروه از میانگین کل مشاهدات در آن زیر گروه بدست می آید.(از این میانگین جهت بدست آردن خط مرکزی یا x استفاده می شود.)
همچنین مقدار r یا گستره در هر زیر گروه از طریق تفریق بالاترین عدد هر زیر گروه از پایین ترین عدد هر زیر گروه بدست می آید
(از این مقدار جهت بدست آردن میانگین پراکندگی یا R بکار میرود.)
مقادیر x دبل بار و r بار که جهت تعیین خط مرکزی و پراکندگی به کار میرند از طریق رابطه های بالا بدست می آید.
برای بدست آوردن خط مرکزی یا x دبل بار می بایست میانگین کلیه زیر گروه ها را با یکدیگر جمع و بر تعداد آن ها تقسیم نمود.
همچنین برای بدست آوردن مقدار پراکندگی یا r می بایست میانگین گستره یا رنج کلیه زیر گروه ها را محاسبه نمود.
حدود کنترلی نمودار ها از طریق فرمول های زیر بدست می آید.
فاکتور های نمودار های کنترلی در جدول زیر آمده اند.
مثال از نمودار x بار r
بطور مثال در هر 30 دقیقه 4 بطری از طریق شیر آبی پر می شوند،
در این مثال به بررسی گستره بالا و پایین پر شدن در هر بازه زمانی می پردازیم و مقادیر مجاز را از طریق حدود کنترلی مشخص می نماییم.
مقادیر کنترلی نمودار این مثال از طریق رابطه های بالا بدست می اید.
با رسم و مشاهده نمودار بالا میبینیم که فرایند در سطح کنترلی می باشد و نیاز به بررسی دلیل خاص نمی باشد.
