گزارش عدم قطعیت اندازه گیری

راهنمایی در مورد گزارش عدم قطعیت اندازه گیری در آزمون

ارزشیابی عدم قطعیت اندازه‌گیری در بیست سال گذشته بسیار توسعه یافته است و در حال حاضر به خوبی در سراسر جهان و در بیشتر حوزه‌های آزمون اجرا می‌شود. به منظور اطمینان از سطح هماهنگ گزارش‌دهی، دستورالعمل‌های این بخش بر ارائه مثال‌ها و پیشنهادات برای بندهای ISO/IEC 17025:2017 مربوط به گزارش عدم قطعیت اندازه گیری متمرکز خواهد بود.

ISO/IEC 17025:2017 آزمایشگاه ها را ملزم می کند:

1.3.8.7 علاوه بر الزامات ذکر شده در بند 2.8.7، گزارش های آزمون، در صورت لزوم برای تفسیر نتایج آزمون، باید شامل موارد زیر باشد:

در صورت لزوم، عدم قطعیت اندازه‌گیری در همان واحد اندازه ده یا در یک عبارت نسبت به اندازه ده (به عنوان مثال درصد) ارائه می‌شود، زمانی که:

– مربوط به اعتبار یا کاربرد نتایج آزمون است.

– دستورالعمل مشتری چنین می خواهد، یا

– عدم قطعیت اندازه گیری بر انطباق با یک حد مشخصات تأثیر می گذارد.

این عبارت نسبت به نسخه قبلی ISO/IEC 17025 تغییر نکرده است. انتظارات اساسی از ISO/IEC 17025:2005 قبلی، بخش 5.10.3.1.c، هنوز وجود دارد. این دستورالعمل‌ها روشن می‌کنند که این یک الزام جدی است که آزمایشگاه‌های آزمون «در صورت لزوم برای تفسیر نتایج آزمون» عدم قطعیت اندازه‌گیری را گزارش کنند. آزمایشگاه ها تشویق می شوند تا موقعیت هایی را که در آن عدم قطعیت اندازه گیری گزارش می تواند به تفسیر نتایج آزمون کمک کند، به منظور مطابقت با 7.8.3.1 c، به دقت ارزیابی کنند.

در مثال‌های زیر، اگر آزمایشگاه نیازی به گزارش یک بیانیه انطباق نداشته باشد، معمولاً لازم است عدم قطعیت اندازه‌گیری را به منظور مطابقت با 7.8.3.1 c گزارش کند:

• آزمون های زیست ‌محیطی که به‌طور منظم انجام می‌شود و مطابقت با یک محدودیت مشخصات توسط مشتریان ارزیابی می‌شود. چنین مواردی ممکن است توسط قانون اجباری شود یا داوطلبانه باشد. برای اینکه مشتریان ارزیابی کنند که آیا یک پارامتر آزمون در معرض تغییر است و خطر عدم انطباق با مقررات را ایجاد می کند، عدم قطعیت اندازه گیری باید شناخته شود. عدم قطعیت اندازه گیری برای مشتریان لازم است، تا تصمیمی واجد شرایط بگیرند، به عنوان مثال، در مورد تغییرات در تاسیسات تصفیه آب یا فاضلاب خود.
• آزمون های محصول که در آن یک محصول برای انطباق با یک مشخصات آزمون می شود. در چنین مواردی نتیجه آزمون ممکن است کمی و همچنین قبولی/رد باشد. در هر دو مورد، گزارش عدم قطعیت اندازه‌گیری باید برای مشتری مهم باشد تا خطر خرابی محصول را برای یک آیتم نزدیک به محدودیت مشخصات ارزیابی کند. اگر مشتری سازنده محصول باشد، این امر به ویژه مرتبط است.
• با این حال مشخص شده است که شرایطی وجود دارد که الزامات برای گزارش عدم قطعیت اندازه گیری ممکن است واضح نباشد، به عنوان مثال، آزمایشگاه نمی تواند در مورد استفاده نهایی از نتایج آزمون مطمئن باشد و مشتری همچنین صراحتاً نیازی به گزارش عدم قطعیت اندازه گیری ندارد. در چنین مواردی، گزارش مرسوم عدم قطعیت اندازه گیری در آزمون می تواند به آزمایشگاه کمک کند تا مسئولیت خود را تحت ISO/IEC 17025:2017 انجام دهد. گزارش مرسوم عدم قطعیت اندازه گیری در آزمون چندین مزیت دارد:
• تنها پس از در نظر گرفتن عدم قطعیت اندازه گیری، می توان انحراف بین دو نتیجه آزمون را به طور عینی مطابق یا ناسازگار ارزیابی کرد.
• گزارش عدم قطعیت اندازه گیری به کاربران امکان می دهد ارزیابی کنند که آیا نتایج آزمون برای هدف مناسب است یا خیر (یعنی اینکه عدم قطعیت اندازه گیری به اندازه کافی کم یا کوچکتر از عدم قطعیت اندازه گیری هدف است).
• زمانی که عدم قطعیت های اندازه گیری گزارش شده در ابتدا در نظر گرفته شود، نیاز به آزمون های تکراری و اضافی کاهش می یابد.
• عدم قطعیت های اندازه گیری گزارش شده اطلاعاتی از عملکرد یک روش آزمونی را هم در آزمایشگاه و هم در بین آزمایشگاه ها ارائه می دهد و امکان توسعه و بهبود روش های استاندارد را فراهم می کند.
• آزمایشگاه‌ها به‌صورت موردی از مشتریان خود برای اطلاعات اضافی درباره عدم قطعیت‌های اندازه‌گیری درخواست نمی‌کنند و مجبور نیستند تعیین کنند که چه زمانی عدم قطعیت اندازه‌گیری برای تفسیر نتایج آزمایش ضروری است و چه زمانی لازم نیست.
• گزارش مرسوم ارزشیابی عدم قطعیت اندازه گیری را ادغام می کند.
• هنگامی که گزارش مرسوم انجام نمی شود، نهاد تایید صلاحیت باید ارزیابی کند که چگونه آزمایشگاه از انطباق با ISO/IEC 17025:2017 بند 7.8.3.1 c) اطمینان حاصل می کند و چگونه مرزهای بین گزارش دهی و عدم گزارش دهی عدم قطعیت اندازه گیری ایجاد می شود. چنین خطوط مرزی ممکن است به یک قانون تصمیم [10، 12، 17-19] متصل شوند (به ILAC G8 مراجعه کنید).

• مسائل زیر باید توسط نهاد تایید صلاحیت در نظر گرفته شوند:

• باید استفاده صحیح از عدم قطعیت اندازه گیری توسط ذینفعان و تنظیم کننده ها، از جمله ایجاد قواعد تصمیم گیری را تشویق کند. آزمایشگاه ها نیز به نوبه خود باید تشویق شوند تا با ذینفعان و تنظیم کننده های خود در مورد استفاده مورد نظر از نتایج گزارش شده و ارتباط ارزشیابی و/یا گزارش عدم قطعیت اندازه گیری گفتگو کنند.
• نهاد تایید صلاحیت ممکن است با توجه به اقتضا، آزمایشگاه‌های معتبر خود را به منظور درج یک سلب مسئولیت که هرگاه یکی از اجزای عدم قطعیت اندازه‌گیری، از جمله موارد ناشی از نمونه‌برداری، قابل ارزشیابی منطقی نباشد یا الزام مربوطه قابل اجرا نباشد، تشویق کند که در گزارش آزمون توضیح داده شود. به عنوان مثال، در مورد نمونه برداری، سلب مسئولیت ممکن است این باشد: “عدم قطعیت اندازه گیری ناشی از نمونه برداری در عدم قطعیت اندازه گیری گسترده لحاظ نمی شود.”
• هنگامی که عدم قطعیت اندازه گیری گزارش می شود، معمولاً باید عدم قطعیت اندازه گیری گسترده بر اساس احتمال پوشش تقریباً 95٪ و ضریب پوشش k که برای دستیابی به احتمال لازم است باشد. قابل درک است که احتمالات پوششی غیر از 95٪ ممکن است برای شرایط خاص مناسب تر باشد. به این موارد، یک یادداشت توضیحی باید اضافه شود که ممکن است محتوای زیر را داشته باشد: «عدم قطعیت اندازه‌گیری گسترده گزارش‌شده به صورت عدم قطعیت اندازه‌گیری استاندارد ترکیبی در ضریب پوشش k = [مقدار مورد استفاده] ضرب می‌شود، به طوری که احتمال پوشش تقریباً مطابقت دارد. [احتمال پوشش مطلوب]٪.
• هنگام گزارش نتیجه آزمون و عدم قطعیت اندازه گیری آن، باید از استفاده از تعداد بیش از حد اعداد اجتناب شود . مگر اینکه به طور خاص در الزامات گزارش روش مشخص شود، معمولاً داشتن حداکثر دو رقم قابل توجه عدم قطعیت اندازه گیری همانطور که برای کالیبراسیون در ILAC P14 لازم است، کافی است.
•