تحليل تصميم گيری چند معياره (MCDA)

بررسي اجمالی تصميم گيری چند معياره

استفاده از طيفي از معيارها براي ارزيابي عيني و شفاف براي ارزيابي شايستگي مجموعه اي از گزينه ها هدف است. هدف كلي ايجاد اولويت بين گزينه هاي در دسترس است. تحلیل  تصميم گيری چند معياره شامل ايجاد ماتريسي از گزينه ها و معيارهايي كه رتبه بندي و جمع مي شوند تا امتياز كلي براي هر گزينه توليد كنند.

كاركرد

MCDA مي تواند استفاده شود برای:

• مقايسه گزينه هاي متعدد در تحليل اوليه به منظور تعيين اولويت ها و گزينه بالقوه و گزينه هاي نامناسب،
• مقايسه گزينه ها هنگامي كه متعدد باشند و گاهي معيارهاي متناقض وجود داشته باشد،
• رسيدن به اجماع نهايي بر روي يك تصميم كه ذي نفعان متفاوت داراي اهداف يا ارزش هاي متضاد هستند.

ورودي های

تصميم گيری چند معياره

مجموعه اي از گزينه ها براي تحليل. معيارهايي، بر پايه اهداف كه مي تواند بهصورت مساوي بين همه ي گزينه ها استفاده شود تا بين آنها تفاوت ايجاد كند.

فرآيند

به صورت كلي گروهي از ذي نفعان آگاه فرآيند زير را انجام مي دهد:

• الف. تعريف هدف (اهداف)؛
• ب. تعيين ويژگي هاي (معيارها يا اندازه گيري عملكرد) كه مرتبط با هر هدف است؛
• ت. ساختاري كه در آن سلسله مراتب ويژگي ها مشخص است؛
• ث. ايجاد گزينه هايي براي ارزشيابي معيارها؛
• ج. تعيين اهميت معيارها و اختصاص وزن مربوط به آن ها؛
• ح. ارزشيابي جايگزين ها با توجه به معيارها. اين ممكن است با ماتريس امتيازات نشان داده شود.
• خ. تركيب امتيازات تك-ويژگي های متعدد در یک امتیاز تکی با ویژگی های متعدد؛
• د. ارزشيابي نتايج.

روش هاي متفاوتي براي دادن وزن به هر معيار وجود دارد كه مي تواند مشخص شود و روش هاي متفاوتي كه امتيازات معيارها را براي هر گزينه در يك امتياز چند مشخصه اي جمع مي كند. براي مثال، امتيازات ممكن است از جمع وزن ها يا ضرب وزن ها يا استفاده از فرآيند اولويت تحليلي حاصل شود، تكنيك مشخص براي وزن ها و امتيازات بر پايه مقايسه فاصله جمع ها است. كليه اين روش ها فرض مي كنند كه اولويت هر يك از معيارها وابسته به ارزش ديگر معيارها نيست. جايي كه اين فرض نامعتبر باشد، مدل هاي ديگري بايد استفاده شود.

از آنجا كه امتيازات ذهني هستند، تحليل حساسيت براي تعيين گستره اينكه كدام وزن ها و امتيازات بر اولويت بندي كلي بين گزينه ها تأثيرگذار هستند، مفيد است.

خروجي ها

رتبه بندي به منظور بيان گزينه ها از بهترين تا بدترين اولويت انجام مي شود. اگر فرآيند ماتريس را ايجاد كند كه محورهاي ماتريس وزن معيارها و امتيازات معيارها براي هر گزينه باشد، گزينه هايي كه معيار وزن دهي بالا دارند مي توانند حذف شوند.

نقاط قوت و محدوديت ها

• نقاط قوت شامل موارد زير است:
• ساختاري ساده براي تصميم گيري كارآمد و ارائه فرضيات و نتايج فراهم كرده است؛
• مي تواند تصميم هاي پيچيده براي مسائل بگيرد، جايي كه تمايلي به تحليل هزينه/سود نيست، بيشتر قابل كنترل است.
• مي تواند كمك منطقي به درنظرگيري مسائلي كند كه نياز است موازنه هايي در نظر گرفته شود؛
• مي تواند كمك به حصول توافق هايي كند كه ذي نفعان اهداف و يا حتي معيارهاي متفاوتي دارند.

محدوديت ها شامل موارد زير است:

• مي تواند تحت تأثير تعصب و انتخاب هاي ضعيف براي معيارهاي انتخاب قرار بگيرد؛
• بيشتر مسائل MCDA راه حل قطعي و منحصر به فرد ندارند؛
• جمع آوري الگوريتم ها كه وزن معيارها را محاسبه مي كند يا جمع آوري ديدگاه هاي مختلف، مي تواند ريشه اصلي تصميم گيري هاي درست را پنهان كند.