ماتريس پيامد احتمال

بررسي اجمالي ماتريس پيامد احتمال

ماتريس پيامد احتمال ابزاري براي تركيب نرخ كيفي يا نيمه كمي پيامد و احتمال براي توليد سطح ريسك يا نرخ ريسك است.

حالت ماتريس و تعاريف استفاده شده وابسته به چارچوبي است كه در آن استفاده مي شود و طراحي مناسب براي استفاده براي آن شرايط بسيار با اهميت است.

 

كاركرد

ماتريس پيامد احتمال بر اساس سطح ريسك براي رتبه بندي ريسك ها، منابع ريسك يا درمان هاي ريسك، استفاده مي شود. معمولاً زماني كه ريسك هاي زيادي شناخته شده است به عنوان ابزار غربال گري استفاده مي شود، براي مثال اين كه كدام ريسك به تحليل بيشتر يا دقيق تر نياز دارد، كدام ريسك نياز است كه ابتدا درمان شود يا كدام بايد به سطح بالاي مديريت ارجاع داده شود. همچنين ممكن است براي انتخاب ريسك هايي كه در اين زمان نياز به درنظرگرفتن بيشتر نيست، استفاده شود. اين نوع ماتريس همچنين به صورت گسترده براي تعيين قابل پذيرش يا غيرقابل پذيرش بودن (4-5 را ببينيد) ريسك مطابق منطقه اي كه در ماتريس قرار مي گيرد، استفاده مي شود.

ماتريس پيامد احتمال همچنين ممكن است استفاده شود تا به ارتباط درك معمول براي سطح كيفي ريسك از سطح سازمان كمك كند. روش تعيين سطوح ريسك و قوانين تصميم گيري اختصاص يافته به آنها بايد با ريسك پذيري سازمان سنجيده شود. يك حالت از ماتريس پيامد/احتمال براي تحليل بحرانيت در FMECA يا تعيين اولويت هاي موجود در HAZZOP استفاده مي شود. همچنين ممكن است در شرايطي استفاده شود كه داده ها براي تحليل دقيق ناكافي باشد يا زمان و تلاش براي تحليل كمي ممكن نباشد.

 

ورودي های ماتريس پيامد احتمال

مقياس هاي مشخص براي پيامدها و احتمالات و ماتريس تركيب كننده اين دو، ورودي هاي فرآيند هستند.

مقياس (مقياس هاي) پيامد بايد طيفي از انواع پيامدها را پوشش دهد و در نظر بگيرد (براي مثال: خسارت مالي؛ ايمني؛ محيط زيست يا ديگر پارامترها، وابسته به چارچوب) و بايد از بيشترين پيامد ممكن تا كمترين پيامد را در نظر داشته باشد. قسمتي از مثال در شكل ب.13 نشان داده شده است. مقياس ممكن است هر تعداد از نقاط را داشته باشد. مقياس هاي 3 ،4 يا 5 نقطه اي بيشتر رايج هستند.

مقياس احتمالات همچنين ممكن است هر تعداد از نقاط را داشته باشد. تعريف احتمالات بايد به نحوي انتخاب شود كه تا حد ممكن بدون ابهام باشد. اگر راهنماهاي عددي براي تعريف احتمالات متفاوت استفاده شود، بايد واحدها داده شوند. نياز است محدوده طيف مقياس احتمالات با مطالعه در دست مرتبط باشد، به ياد داشته باشيد كه كمترين احتمال بايد براي بيشترين پيامد تعريف شده قابل پذيرش باشد، به عبارت ديگر تمام فعاليت ها با بيشترين پيامد به عنوان غيرقابل تحمل تعريف مي شود.

قسمتي از مثال در شكل ب.14 نشان داده شده است.

ماتريسي با پيامدها بر روي يك محور و احتمالات بر روي محور ديگر رسم مي شود. شكل ب.15 قسمتي از مثال ماتريس را نشان مي دهد كه مقياس پيامدها 6 نقطه اي و مقياس احتمالات 5 نقطه اي است.

سطوح ريسك اختصاص داده شده به هر خانه وابسته به تعاريف مقياس هاي احتمال/پيامد است. وابسته به كاربرد، ماتريس ممكن است وزن بيشتري را به پيامدها (همان گونه كه نشان داده شده) يا به احتمالات اختصاص دهد، يا ممكن است متقارن باشد. سطوح ريسك ممكن است به قوانين تصميم گيري مرتبط باشد؛ مانند توجه به سطح مديريت يا مقياس زماني كه براي پاسخ نياز است.

مقياس نرخ دهي و ماتريس ممكن است با مقياس هاي كمي بيان شود. براي مثال، در زمينه قابليت اطمينان، مقياس احتمال مي تواند نشان دهنده نرخ خرابي و مقياس پيامد هزينه خرابي به دلار باشد.

استفاده از اين ابزار نياز به افراد (كه تيم ايده آل است) با تخصص هاي مرتبط و داده هاي در دسترس براي كمك به قضاوت پيامدها و احتمالات دارد.

 

فرآيند

براي رتبه بندي ريسك، كاربر ابتدا تعريف پيامد را كه بيشترين مناسبت را با شرايط دارد پيدا مي كند، سپس احتمال رخداد اين پيامدها را تعريف مي كند. سپس سطح ريسك از ماتريس تعيين مي شود.

بسياري از پيشامدهاي ريسك ممكن است طيفي از نتايج را با احتمالات مختلف داشته باشند. معمولاً، مسائل جزئي بيشتر از فجايع رايج هستند. بنابراين اين انتخاب وجود دارد كه معمول ترين نتايج را يا جديترين ها را يا تركيب هاي ديگري را رتبه بندي كنيم. در بسياري موارد، مناسب است كه بر روي جديترين نتايج ممكن تمركز كنيم و در اين حالت كه بزرگترين درمان وجود دارد و اغلب بزرگترين نگراني هم وجود دارد. در بعضي موارد، ممكن است مناسب باشد كه مسائل معمول و فجايع غيرمحتمل را به صورت جداگانه رتبه بندي كنيم. بسيار با اهميت است كه احتمال مرتبط با پيامد انتخاب شده استفاده شود و احتمال پيشامد به صورت كلي استفاده نشود.

سطح ريسك با ماتريس تعيين مي شود و ممكن است مطابق قوانين تصميم گيري، درمان ريسك صورت پذيريد يا نپذيرد.

 

خروجي ها

خروجي، نرخ براي هر ريسك يا ليست رتبه بندي ريسك ها با سطوح اهميت تعريف شده  است.

نقاط قوت و محدوديت ها

نقاط قوت شامل موارد زير است:

• براي استفاده نسبتاً آسان است؛
• رتبه بندي سريع از ريسك با سطوح اهميت متفاوت فراهم مي كند.

محدوديت ها شامل موارد زير است:

• ماتريس بايد مناسب شرايط طراحي شده باشد و ممكن است دشوار باشد كه سيستم در سراسر طيفي از شرايط مرتبط سازمان استفاده شود؛
• تعريف مقياس بدون ابهام دشوار است؛
• استفاه اين روش خيلي ذهني است و تمايلات مهم متفاوتي بين ارزياب ها وجود دارد؛
• ريسك ها نمي توانند جمع شوند (براي مثال، يك نمي تواند به عنوان عدد مخصوص براي ريسك هاي كم باشد يا ريسكي كه چندين بار شناسايي شده مساوي ريسك متوسط باشد)؛
• دشوار است كه سطح ريسك را براي دسته هاي متفاوت پيامدها تركيب يا مقايسه كنيم.

نتايج وابسته به سطح جزئيات تحليل است، براي مثال تحليل با جزئيات دقيق  تر، با تعداد بيشتري سناريو، كه هر كدام احتمال كمتري دارند. اين ممكن است سطح ريسك واقعي را كم درنظر بگيرد. روش اين است كه در شرح ريسك، سناريوها گروه بندي شوند و در آغاز مطالعه تعريف و ثابت شوند.